Wat is Relatieve Lucht Vochtigheid?
In de omgevingslucht is water aanwezig in gasvorm. In de lucht kan echter niet onbeperkt water worden verdampt. Op een bepaald moment zit de lucht “vol”. Wanneer de lucht vol is hangt af van de temperatuur van de lucht. Hoe warmer de lucht, hoe meer water de lucht kan opnemen. Daarom noemen we het de Relatieve Lucht Vochtigheid (verder aangeduid als RV%). De hoeveelheid vocht is gerelateerd aan de temperatuur van de lucht.
De RV% is ook gerelateerd aan de luchtdruk, maar deze heeft naar verhouding veel minder invloed dan de temperatuur.
Praktisch gezegd, bij 30°C kan er meer kilo water in de lucht aanwezig zijn dan bij 20°C.
Voor de beleving is niet de hoeveelheid water in de lucht van belang maar wel de RV%.
In het najaar is het fenomeen RV% het mooist te zien. In de vroege ochtend is de buitentemperatuur op z’n laagst. De lucht is dan dermate koud dat de hoeveelheid water in de lucht groter is dan wat de lucht aan kan. Daar ontstaat mist; hele kleine waterdruppeltjes. Zodra de temperatuur stijgt krijgt de lucht weer meer capaciteit en wordt de mist weer langzaam opgenomen in de lucht en lost dus op.
Meetmethode
De meeste moderne hygrometers maken gebruik van halfgeleiderkristallen. De mate van geleiding in de kristallen is afhankelijk van de luchtvochtigheid. Door het meten van de geleiding wordt de RV% vastgesteld.
RV% in de praktijk
In onze dagelijkse praktijk vinden wij het als mens prettig om te verblijven in een ruimte met een RV% tussen 30 en 50%, maar er zijn geen wettelijke grenswaarden.
Dat luchtvochtigheid en temperatuur aan elkaar zijn gerelateerd is iets om rekening mee te houden. Je kunt er zelfs je voordeel mee doen. Als je de temperatuur in een ruimte met 1°c laat stijgen, daalt de RV% met ongeveer 1,5%.
Andersom werkt het ook zo; daalt de temperatuur met 1°c, dan stijgt de RV% met ± 1,5%.
Hier kun je in de winter voordeel uithalen. Vaak worden ruimten in de winter verwarmd tot wel 24 of 25°C. Tegelijkertijd wordt er veel geklaagd over te droge lucht en wordt de ruimte nog steeds ervaren als koud.
Dáár zit het samenspel van de variabelen die een “prettig binnenklimaat” maken.
We hebben te maken met een ventilatiesysteem en een verwarmingssysteem. Beide hebben effect op het gevoelsklimaat én hebben onderlinge samenhang.
Wanneer de lucht in een (kantoor)ruimte droog is, voelt die lucht koel aan (effect van airco). Deze lucht beweegt door de ruimte als gevolg van de in werking zijnde ventilatie. De droge luchtstroom geeft een chillfactor.
Automatische reactie is om de temperatuur te verhogen; het voelt immers koud.
Het effect daarvan is echter dat de lucht nóg droger wordt door de hogere temperatuur en hiermee is de vicieuze cirkel een feit.
In plaats van het verhogen van de temperatuur is het verhogen van de RV% een veel betere optie. Daarmee haal je de chillfactor weg. Wellicht kan zelfs de temperatuur wat omlaag met als extra gevolg een flinke energiebesparing!
Symptomen van hoge en/of lage RV%
Als de RV% te hoog is voelt dat als klam, zeker als het warm is. Een (te) hoge RV% geeft ook een verhoogd risico op de groei van micro-organismen. Dit kan leiden tot hoofdpijn, benauwdheid en chronische neusverkoudheid.
Wanneer de RV% te laag is kan het lichaam ongemerkt veel vocht verliezen.
Bij beeldschermwerk waarbij de ogen weinig bewegen ontstaan oogklachten. Daarnaast kunnen er klachten als een zere keel en hoofdpijn optreden.
RV% en griep
Er is ook een verband tussen een lage RV% en griep.
Het griepvirus is afhankelijk van een lage luchtvochtigheid. Het virus verspreidt zich in kleine druppeltjes die vrijkomen bij het uitademen. Bij een hoge luchtvochtigheid kunnen deze druppeltjes goed water opnemen. Hierdoor nemen ze toe in grootte en vallen ze vrij snel als waterdruppels op de grond. Bij een lage luchtvochtigheid verdampt het water uit de druppeltjes juist snel. Er blijft eigenlijk alleen een lege kern over. Deze lege kern, waarin het virus zich bevindt, is heel licht en kan dus een tijd in de lucht blijven ‘zweven’.
Trilhaartjes in dit slijmvlies maken de ingeademde lucht schoon. De lege kern met het virus is dermate klein dat de haartjes het minder goed kunnen vangen. Hierdoor kan het griepvirus makkelijker in de bovenste luchtwegen terecht komen en iemand ziek maken.
Omdat in de winter de lucht droog is, blijkt dit het ideale seizoen voor het griepvirus om te overleven.
Om verspreiding van het griepvirus in een kantoor tegen te gaan is een goede RV% dus noodzakelijk.
Het effect van planten
Levende planten zijn ademende organismen. Bij de ademhaling wordt naast zuurstof ook vocht uitgeademd. Schoon en in gasvorm, zodat het meteen invloed heeft op de RV% van de ruimte waar de plant staat. Planten verdampen niet allemaal evenveel water. Een ficus doet het bijvoorbeeld beter dan een cactus. Er zijn diverse oplossingen zoals kantoorplanten, plantenwanden en moswanden die bijdragen aan een gunstig RV%.